جلسه پنجاهم ۲۴ دی ۱۳۹۳
احتیاط: دوران بین متباینین/ تنبیهات: اضطرار
گفتیم تعدد اثر در برخی اطراف علم اجمالی یا طولانی بودن مدت تکلیف در برخی از اطراف و کم بودن آن در برخی اطراف دیگر، مانع از تنجز علم اجمالی نیست و در نظر عقل تفاوتی در لزوم احتیاط بین این دو صورت نیست.
ج) اضطرار متاخر از معلوم و سابق بر علم باشد.
که در این مورد بحث خواهیم کرد.
مقام دوم: اضطرار به غیر معین
جایی که مکلف مضطر باشد اما اطراف در رفع اضطرار تفاوتی ندارند و می‌توانند برطرف کننده اضطرار باشند. در اینجا نیز سه صورت قابل تصور است.
الف) مرحوم آخوند فرموده‌اند: اگر اضطرار متاخر از علم و معلوم باشد احتیاط لازم نیست و این نظر را در حاشیه هم تایید کرده‌اند. و این کلام از غرایب است و هیچ وجهی برای این کلام ایشان نمی‌توان تصور کرد و به همان علتی که ایشان در اضطرار متاخر از علم و معلوم به معین، گفتند احتیاط لازم است در اینجا هم باید بگویند احتیاط لازم است.
در مدت زمان فاصله بین علم و اضطرار، علم اجمالی منجز است و باید رعایت احتیاط کند و بعد از حصول اضطرار، مکلف علم دارد یا تکلیف در طرفی دارد که برای رفع اضطرار آن را مرتکب خواهد شد و تکلیف در این طرف محدود و قصیر است و یا تکلیف در طرف دیگر دارد که تکلیف در آن مطلق و طویل است.
همان تردد بین تکلیف محدود و نامحدود که در اضطرار به معین وجود داشت در اینجا هم وجود دارد و لذا حق همان است که در اینجا هم احتیاط لازم است و من ندیدم کسی برای تفصیل مرحوم آخوند توجیهی ذکر کرده باشد و ملتزم به این تفصیل شده باشد.